ŠTA KORONAVIRUS RADI LJUDSKIM ORGANIMA?

Mnogo toga još nije poznato o virusu korona, ali pouzdano se zna koliko razoran može biti za ljudski organizam. Po tome je sličan i drugim virusima koji se prenose sa životinje na čovjeka, kao što su SARS i MERS.

Trenutna stopa smrtnosti virusa korona je za petinu manja o SARS-a, ali se brže širi od njega. Virus korona toliko genetski nalikuje SARS-u da su ga prozvali i njegovim nasljednikom, piše “National Geographic”.

Ne može se sa sigurnošću reći kakve razmjere zaraza može dostići ako se raširi, ali vodeći epidemiolog iz Hong Konga nedavno je upozorio da se čak 60% svjetske populacije može zaraziti ako se širenje virusa ne obuzda. Prema izvještaju kineskog Centra za kontrolu i prevenciju zaraznih bolesti, 2,3 odsto pacijenata izgubilo je život usljed zaraze. Teško zdravstveno stanje i smrtnost ne zaobilaze nijednu starosnu grupu osim djece mlađe od 9 godina.

Dok se ovako kritična situacija odvija u Kini, ostale države nastoje evakuisati svoje građane sa kruzera koji je stavljen u karantin nedaleko do obale Japana. Japansko ministarstvo zdravstva izdalo je saopštenje u kojem se navodi da je za sada dijagnostifikovana zaraza 88 putnika.

Šta se zapravo događa ljudskom tijelu usljed borbe s virusom korona? Pogledajmo od organa do organa.

Pluća: Nulta tačka

U većini slučajeva bolest počinje i završava u plućima. Zaraza se prenosi iskašljavanjem ili kihanjem zaraznih klica. Simptomi u početku sliče prehladi: pacijent osjeća groznicu i kašlje. Stanje se zatim može pogoršati i tada se razvija upala pluća.

Prema dosadašnjim podacima, 82 odsto zaraženih pokazalo je blage simptome bolesti, dok su ostali slučajevi teško oboljeli ili kritični.Bolest nastaje tako što virus korona vrlo brzo napadne plućne stanice. Prisutne su dvije vrste tih stanica: one koje stvaraju sluz i one koje imaju dlačice (cilie) pomoću kojih čiste disajne puteve. Sluz štiti pluća od patogena i onemogućava sušenje pluća, dok stanice s dlačicama uklanjaju pelud i viruse. Kao i SARS, virus korona napada upravo te stanice, čime dozvoljava tečnosti i česticama da uđu u pluća.

Zbog prisustva virusnog uljeza, naš se imunološki sistem aktivira i nastaje upala koja je obično lokalizovana samo na jednom području. Ipak, može doći do prejakog odgovora organizma na virusnu infekciju pa naš imunološki sistem počne uništavati sve pred sobom, uključujući i zdravo tkivo.

Time ulazimo u posljednju fazu. Nastavlja se razaranje pluća koje može imati smrtni ishod. Ako pacijent i preživi, moguća su trajna oštećenja. Na primjer, mnogi preživjeli pacijenti koji su bolovali od SARS-a dobili su ožiljke na plućima nalik pčelinjem saću, a to je primjetno i kod onih koji su oboljeli od virusa korona. U ovoj fazi pacijenti dišu pomoću aparata.

Oštećenja, odnosno rupice na plućima vjerovatno nastaju zbog prejake reakcije našeg imunološkog sistema, pri čemu se stvaraju ožiljci i pluća postaju kruća.

Zbog upale stijenke između vazdušnih vrećica (alveola) i krvnih žila postaju propusnije te se pluća mogu napuniti tečnošću. Pri težim upalama pluća postaju puna tečnosti, pacijent ne može disati i često dolazi do smrtnih slučajeva.

Želudac: Ulaz u organizam

Neki oboljeli imaju proliv i bol u stomaku, ali još ne postoje podaci o tome jesu li gastrointestinalni simptomi zastupljeni u slučaju ove zaraze. Ako se pitate kakve veze bolest disajnih puteva ima sa želucem i crijevima, odgovor leži u prirodi svakog virusa da se veže za bjelančevine koje čovjek unosi u organizam. Želudac je stoga za viruse siguran način ulaska u ljudsko tijelo.

Ne zna se može li virus korona, kao što je to slučaj sa SARS-om i MERS-om, prodrijeti u debelo i tanko crijevo i izazvati ozbiljan proliv. Prema podacima iz dvije nedavne studije, virus korona je detektovan i u uzorcima stolice zaraženih te je neophodno ispitati može li se zaraza prenijeti i tim putem.

Krvotok: Haotično stanje

Usljed već spomenutog prejakog odgovora imunološkog sistema na infekciju, i drugi sistemi u ljudskom tijelu mogu biti pogođeni virusom korona. U rijetkim slučajevima pacijenti su pretrpjeli srčani udar, kao i akutno oštećenje bubrega. Angela Rasmusen, virolog sa Univerziteta “Columbia” iz Njujorka, smatra da se u slučaju zaraze virusom korona u krvotoku događa takozvana “bujica citokina”.

Citokini su bjelančevine koje upozoravaju imunološki sistem na mjesto na kojem se javila infekcija kako bi se uništilo zaraženo tkivo i spasio ostatak organizma. Problem je u tome što virus korona izaziva prejak odgovor imunološkog sistema koji potom osim zaraženih stanica napada i zdravo tkivo.

Zapravo dolazi do unutrašnjeg krvarenja, kako kaže Rasmusen. U nekim od najtežih slučajeva organi prestaju s radom usljed citokina i smanjenog kapaciteta unošenja kiseonika u tijelo.

Naučnici nastoje da otkriju u kakvoj vezi su hronične bolesti, poput srčanih problema ili dijabetesa, s komplikacijama koje izaziva virus.

Jetra: Kolateralna šteta

Virusi koji se prenose sa životinje na čovjeka, što je slučaj s virusom korona, nerijetko pogađaju i jetru. Jetra proizvodi enzim koji ubrzava hemijske procese unutar našeg tijela. U zdravom organizmu stanice jetre neprestano odumiru i oslobađaju enzime u krvotok.

Problem nastaje kada enzimi preplave krvotok, što je učestalo kod pacijenata oboljelih od SARS-a i MERS-a. Naučnici nisu u potpunosti sigurni kako virusi disajnih organa pogađaju jetru. Postoji vjerovatnoća da je zaraze direktno ili da dođe do ozbiljne upale usljed odgovora imunološkog sistema na zarazu.

Prestanak rada jetre u slučaju virusa SARS-a nije bio uzrok smrti nijednog pacijenta. Češće se događalo da pacijent boluje od sistematske infekcije te da osim s jetrom, ima probleme i s plućima i bubrezima.

Bubrezi: Sve je povezano

Nedavne studije pokazale su da virus korona može izazvati oštećenje bubrega. Iako je rijetka, riječ je o smrtonosnoj posljedici. Baš kao i jetra, naši bubrezi imaju zadatak pročišćavati krv. Kanalići (tubule) koji se u njima nalaze su podložni upalama. Dok se krv filtrira kroz bubrege, stanice kanalića mogu zarobiti virus, što dovodi do prolaznog ili lakšeg oštećenja. Ako virus probije stanice i počne se umnožavati, oštećenje na kanalićima postaje opasno po život.

Bujica citokina, koju smo već spomenuli, takođe može uzrokovati prestanak rada bubrega. Važno je napomenuti da ne postoje dokazi da se virusi poput SARS-a, pa samim tim i virusa korona, mogu množiti u bubrezima.

Prestanak rada bubrega ponekad može biti uzrokovan antibioticima, odumiranjem drugih organa, pa čak i ako je pacijent predugo na aparatu za disanje.

Trudnoća i virus korona

Nedavno su ljekari iz Vuhana saopštili o dvoje novorođenčadi za koje se testiranjem utvrdilo da su zaraženi virusom. Jedno od njih se zarazilo svega 30 sati nakon rođenja. Ipak, ne postoje dokazi da je riječ o prenosu zaraze sa majke na dijete. Postoje različiti načini da se bebe zaraze, kao što je porođaj u bolnici punoj inficiranih pacijenata, smatra Angela Rasmussen.

Štaviše, rezultati nedavne studije nude preliminarne dokaze koji govore u prilog tome da se virus korona ne može prenositi sa majke na dijete. Stručnjaci su nadgledali devet žena iz Vuhana koje su bolovale od upale pluća izazvane virusom korona. Iako su neke od njih iskusile komplikacije tijekom porođaja, ne postoje dokazi da se ijedno dijete rodilo zaraženo.

Iako studija ne isključuje mogućnost prenosa zaraze sa majke na dijete u utrobi, u njoj se navodi da je neophodno izbjeći širenje nepotkrijepljenih pretpostavki o djelovanju virusa korona, prenosi “Index.hr”.